ΟΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΧΕΛΩΝΕΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ

Τα είδη θαλάσσιων χελωνών που αναπαράγονται στις παραλίες του νησιού μας είναι η Πράσινη χελώνα (Chelonia mydas) και η Καρέττα Καρέττα (Caretta caretta) και απειλούνται με εξαφάνιση. Στη Μεσόγειο οι Πράσινες χελώνες γεννούν σχεδόν αποκλειστικά σε παραλίες της Κύπρου και της Τουρκίας, ενώ η Καρέττα Καρέττα γεννά και στην Ελλάδα και σε μικρότερο βαθμό σε άλλες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου. Στη Μεσόγειο γεννούν περίπου 500-600 Πράσινες χελώνες, αριθμός εξαιρετικά μικρός ενώ στην περίπτωση των Καρέττα Καρέττα ο αριθμός τους φτάνει τις 5-6 χιλιάδες.
Στις μέρες μας, η Πράσινη χελώνα αναπαράγεται στις δυτικές ακτές της Κύπρου, συγκεκριμένα στην περιοχή Λάρας/Τοξεύτρας, σε ορισμένες παραλίες της βόρειας ακτής και της Καρπασίας. Η Καρέττα Καρέττα χρησιμοποιεί επίσης τις παραλίες της Λάρας/Τοξεύτρας, αλλά αναπαράγεται κυρίως τις παραλίες της Πόλης/Λίμνης στο Κόλπο Χρυσοχούς.

Οι Χελώνες
Οι χελώνες ως είδος κατάγονται από μια αρχαία ομάδα ερπετών που εξελίχθηκαν στην ξηρά και στην συνέχεια επέστρεψαν με επιτυχία πίσω στο θαλάσσιο περιβάλλον. Οι δεσμοί τους όμως με τους αρχαίους τους προγόνους, τις οδηγούν πίσω στην ξηρά για να γεννήσουν τα αυγά τους. Για αυτό τον λόγο, οι χελώνες αναπνέουν με πνεύμονες και μπορούν να κρατήσουν την αναπνοή τους για πολλή ώρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στα πρώτα τους χρόνια, οι μικρές χελώνες και των δυο ειδών, τρέφονται με πλαγκτονικούς οργανισμούς, μέδουσες, μαλάκια κ.α. Οι Πράσινες χελώνες όταν ενηλικιωθούν, τρέφονται με δύο είδη "φυκιών" που στην πραγματικότητα είναι αγγειόσπερμα, την Ποσειδώνια (Posidonia oceanica) και την Συμοτόσεα (Cymodocea nodosa).Η Καρέττα Καρέττα τρέφεται με διάφορα θαλάσσια ζώα όπως καβούρια, αχινούς, σφουγγάρια, μαλάκια και μέδουσες.
Οι χελώνες μπορούν να ζήσουν περισσότερο από 60 χρόνια.

Αναπαραγωγή
Η Καρέττα Καρέττα γέννα όταν γίνει 15-20 χρόνων και η Πράσινη χελώνα φτάσει στην ηλικία των 25-30 χρόνων. Οι χελώνες γεννούν κάθε 2-5 χρόνια, γεννώντας 3-5 φορές κάθε 14 μέρες περίπου.
Η Καρέττα Καρέττα γεννά γύρω στα 80 αυγά σε κάθε φωλιά και η Πράσινη χελώνα γεννά γύρω στα 120 αυγά. Τα αυγά έχουν μαλακό κέλυφος. Μετά την τοποθέτηση τους, η χελώνα σκεπάζει με άμμο την φωλιά προτού επιστρέψει στην θάλασσα. Τα αυγά εκκολάπτονται σε 7 περίπου βδομάδες με την ζέστη του ήλιου. Τα μικρά χελωνάκια αναδύονται από την άμμο κατά την διάρκεια της νύχτας ενώ το φύλο τους καθορίζεται από την θερμοκρασία της άμμου. Οι υψηλές θερμοκρασίες παράγουν θηλυκά χελωνάκια και οι χαμηλές θερμοκρασίες αρσενικά. Στους 29-30ο C τα μισά χελωνάκια είναι αρσενικά και τα μισά θηλυκά.

Χελώνες και φώτα
Το γενετικό ένστικτο που κατευθύνει τα χελωνάκια στην θάλασσα, τα οδηγεί να αναγνωρίσουν ως φωτεινότερο σημείο του ορίζοντα την θάλασσα και να κατευθυνθούν προς αυτήν. Θανάσιμο κίνδυνο για τα χελωνάκια αποτελούν τα τεχνητά φώτα που βρίσκονται κοντά στις παραλίες, τα οποία τα αποπροσανατολίζουν με συνεπακόλουθο να κατευθύνονται προς τα φώτα αυτά, αντί προς τη θάλασσα. Τα χελωνάκια αν αποτύχουν να φτάσουν στη θάλασσα γρήγορα, κινδυνεύουν να πέσουν θύμα των αλεπούδων, ενώ εάν παραμείνουν στην ξηρά μέχρι την επόμενη μέρα, θα πεθάνουν από την ζέστη.

Χελώνες και πλαστική σακούλα
Μεγάλο και απρόβλεπτο εχθρό για τις χελώνες αποτελούν τόσο οι ανθρώπινες δραστηριότητες, όσο και κάποιες ατυχείς ανθρώπινες συνήθειες, που περιστρέφονται γύρω από το φαινόμενο της απόρριψης σκουπιδιών στις θάλασσες και τις παραλίες.
Οι χελώνες βλέποντας τις πλαστικές σακούλες, τις περνούν για τσούχτρες (είδος μικρής μέδουσας) και τις καταπίνουν με αποτέλεσμα να φράζεται το πεπτικό τους σύστημα. Αν και το ζώο αισθάνεται χορτάτο, δυστυχώς πεθαίνει από ασιτία. Επίσης οι φυσαλίδες που συγκρατούν οι πλαστικές σακούλες, δημιουργούν άνωση που εμποδίζει τις χελώνες να ξαναβουτήξουν. Όμως δεν μένουμε ως εδώ. H σακούλα που σκότωσε μια χελώνα είναι ένας «ανακυκλώσιμος δολοφόνος». Πράγμα που σημαίνει ότι, η ίδια σακούλα μπορεί να σκοτώσει ξανά και ξανά, διότι το σώμα της νεκρής χελώνας που την κατάπιε αποσυντίθεται πολύ πιο γρήγορα από ότι μια πλαστική σακούλα, που χρειάζεται 10 με 20 χρόνια για να διαλυθεί στην θάλασσα.

Η Χερσόνησος του Ακάμας
Η Χερσόνησος του Ακάμα είναι μια μοναδική περιοχή, με αξιόλογη βλάστηση και άγρια ζωή. Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για τον οποίο πρέπει να προστατευθεί αυτή η περιοχή είναι οι θαλάσσιες χελώνες, οι οποίες αποτελούν είδος προς εξαφάνιση. Οι παραλίες της Λάρας και της Τοξεύτρας αποτελούν το χώρο ωοτοκίας των χελώνων και ανακηρύχτηκαν προστατευόμενες περιοχές το 1990 και συμπεριλαμβάνονται στο δίκτυο "Φύση 2000". Στο διαχειριστικό σχέδιο του Ακάμα που προωθεί η παρούσα κυβέρνηση έχει παρατηρηθεί σημαντική υποχώρηση της γραμμής προστασίας για χάρη των developers και των συμφερόντων. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι το όριο ανάπτυξης θα φτάσει σε απόσταση αναπνοής από τον κόλπο της Λάρας, όπου αναπαράγονται οι χελώνες, με αποτέλεσμα αυτά τα μοναδικά πλάσματα να μην ξαναεμφανιστούν στον νησί μας και να κινδυνεύουν άμεσα με αφανισμό.

ΜΕΙΩΣΤΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΣΑΚΟΥΛΑΣ!
ΑΓΑΠΗΣΤΕ ΤΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΑ!
ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ!

Πηγές:

1. "Οι Θαλάσσιες Χελώνες της Κύπρου και η Προστασία τους" - Ενημερωτικό Φυλλάδιο Τμήματος Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών
2. Μπλοκ Πολίτες της Φωκίδας για το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό

------------------------------

Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Πράσινη Ασπίδα και στο Sigma Live: "Οι θαλάσσιες χελώνες της Κύπρου και ο ανθρώπινος παράγοντας"